ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ

 Οι πρώτες προσπάθειες αντιμετώπισης του σταφιδικού ζητήματος.

"Ελληνική Οινοποιητική Εταιρία"

 

ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΟΥΛΙΑ

ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΣΤΑΦΙΔΑΣ

ΠΑΤΡΑ 1828 – 1900

ΕΚΔΟΣΕΙΣ περί τεχνών

 Η σταφιδική κρίση της δεκαετίας 1850, που προκλήθηκε από την προσβολή των αμπελώνων από μυκητίαση, δημιούργησε μεγάλη αναταραχή και προβληματισμό για την τύχη της σταφίδας και τις δυνατότητες απεξάρτησή; της από τις ξένες αγορές. Η τιμή, από 100 περίπου φράγκα το χιλιόλιτρο, ξεπέρασε τα 400 και η ποσότητα, από 70 περίπου εκατ. χιλιόλιτρα που ήταν το 1851, έπεσε το 1855 στα 8 εκατ. χιλιόλιτρα, ενώ το 1857 ανέβηκε στα 60 εκατ. χιλιόλιτρα. Οι
διακυμάνσεις αυτές αντανακλούν τις αυξομειώσεις των διαθεσίμων ποσοτήτων και επιβεβαιώνουν ότι η πραγματική αιτία της κρίσης ήταν η προσφορά.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα ιδρύθηκε το 1858 στην Πάτρα, από τους ντόπιους και επήλυδες κτηματίας και εμποροκτηματίες Γεώργιο Σωτηριάδη, Κωνσταντίνο Κωστάκη, Ιωάννη Αντωνόπουλο, Περικλή Παππαδιαμαντόπουλο και Αναγνώστη Πετσάλη και με την συμπαράσταση της Κυβέρνησης, του Νομάρχη Αχαιοήλιδος, του Δημάρχου Πατρέων, τραπεζών, εμπορικών επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και των μεγάλων σταφιδεμπορικών οίκων Fels και Barff και εμπόρων και του επισκόπου Αιτωλίας και Ακαρνανίας, η «Ελληνική Οινοποιητική Εταιρία»³². Ένας από τους σκοπού; της, κατά το καταστατικό της, ήταν η μεταποίηση του σταφιδοκάρπου σε οίνους και οινόπνευμα, ώστε να αξιοποιείται η πλεονάζουσα παραγωγή και να συγκρατείται η τιμή. Λίγο αργότερα έγιναν μέτοχοι και οι Παναγιώτης Χαλικιόπουλος, Λάμπρος Γεωργακόπουλος, Περικλής Καλαμογδάρτης, Γεώργιος Κωστάκης, Θεόδωρος Κρεμμύδης, Ανδρέας Λόντος, Διονύσιος Μαλτέζος και Μπενιζέλος Ρούφος.

Η ίδρυσή της ήταν η πρώτη συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισης του σταφιδικού ζητήματος και επέκταση; της οινοποιητικής τέχνης από τα στενά όρια της κατ' οίκον επεξεργασίας στο στάδιο της εκβιομηχάνισης. Έγινε δε αφορμή να ασκηθεί έντονη δημόσια
κριτική κατά της οικονομικής πολιτική; των μέχρι τότε Κυβερνήσεων. Από νωρίς όμως άρχισαν διαφωνίες μεταξύ των μετόχων, κυρίως για το ποιοι είχαν δικαίωμα ψήφου για την εκλογή του διευθυντού, οι οποίες κατέληξαν στα Δικαστήρια και η εκλογή του πρώτου διευθυντού επικυρώθηκε με απόφαση του Εμποροδικείου Σύρου ³³. Η διαμάχη για το πρόσωπο του διευθυντού (προέδρου) ήταν το ζήτημα της ημέρας για αρκετό καιρό στην Πάτρα και η στάση
αυτή επιβεβαιώνει την σημασία που είχε η "Ελληνική Οινοποιητική Εταιρεία" για την τοπική οικονομία. Ο Δήμος Πατρέων και η πλειοψηφία των μεγαλεμπόρων και μεγαλοκτηματιών πρότειναν για πρώτο διευθυντή τον Παν. Χαλικιόπουλο, ενώ μερικοί δικηγόροι, ο νομαρχεύων Ιωάν. Αμβροσιάδης και οι περί αυτόν προτιμούσαν τον Γεώργιο Κωστάκη. Τα ίδια επανελήφθησαν και κατά την εκλογή του Ιωάν. Μανιάκη (1864) και στις διαμάχες αυτές πρωτοστατούσε πάντοτε παρασκηνιακά η Ε.Τ.Ε. με τον διευθυντή της Θεόφραστο
Χαιρέτη.

Τον Σεπτέμβριο 1861 η εταιρεία παρήγαγε τα πρώτα κρασιά σε τέσσερες διαφορετικούς τύπους (αφρώδες, μαύρο, λευκό και κόκκινο σταφιδίτη) και το 1870 έλαβε στην Έκθεση των Ολυμπίων χάλκινο βραβείο για το λευκό. Πρώτος διευθυντής (πρόεδρος) της ορίστηκε ο δικηγόρος και εμποροκτηματίας Π. Ι. Χαλικιόπουλος (1858), τον οποίο διεδέχθη ο κτηματίας και επιχειρηματία; Γεώργιος Σωτηριάδης (1858-1864), κατόπιν ο σταφιδέμπορος Ιωάννης Μανιάκης (1864 - 1867) και τελευταίος ήταν ο Λεωνίδας Σύψωμος (1867-1875). Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο απαρτίσθηκε από τους Μπεν. Ρούφο, Θεοδ. Κρεμύδη, Διον. Μαλτέζο και Περ. Καλαμογδάρτη.

Το ονομαστικό κεφάλαιό της ανήρχετο σε 2.000.000 δρχ. και διαιρείτο σε 20.000 μετοχές των 100 δρχ. καθεμία και για την έναρξη της λειτουργίας της έπρεπε να συμπληρωθεί ονομαστικό κεφάλαιο
100.000 δρχ., δηλαδή το 1/10. Τα πραγματικά όμως κεφάλαια που επενδύθηκαν έφθασαν τις 150.000 δρχ., δηλαδή όσο ήταν το κόστος της αγοράς των πιεστηρίων και της κατασκευής των δεξαμενών.
Πάντως για τα τότε δεδομένα ήταν μία πολύ σημαντική επένδυση.

Οι εγκαταστάσεις της ''Ελληνικής Οινοποιητική ς Εταιρίας" βρίσκονταν εκτός του τότε σχεδίου της πόλης, στην περιοχή Αγίου Διονυσίου, που ονομαζόταν "Μπουντιέρικα", σε οικόπεδο επιφανείας
6,5 στρεμμάτων περίπου και αποτελούντο από ένα ισόγειο κτίσμα με δύο πατητήρια, πιεστήριο και ατμοκίνητο αποστακτήρα, κτισμένο πάνω από υπόγειες δεξαμενές. Το 1864 εξερράγη στις εγκαταστάσεις της μεγάλη πυρκαϊά  η οποία προκάλεσε εκτεταμένε; Καταστροφές και το 1875 η εταιρεία διέκοψε τις εργασίες της μετά από δεκαεπτά χρόνια προβληματική; λειτουργίας. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους περατώθηκε η εκκαθάριση και εκπλειστηριάστηκαν τα περιουσιακά της στοιχεία. Ένα πολύ σημαντικό γεγονός που δυσχέρανε την εξέλιξή της, εν όψει των προβλημάτων ρευστότητος που αντιμετώπιζε, ήταν η άρνηση του Υπουργού Οικονομικών το 1861 να καταβάλει την αξία 1.500 μετοχών, από τις 3.000 που είχε αγοράσει η Κυβέρνηση. Να σημειωθεί ότι από τις 700.000 δρχ. που ήταν το κεφάλαιό της το 1861, μόνο το. 1/4 ήταν κατατεθειμένο σε ρευστό, ενώ το
υπόλοιπο σε υπέγγυα γραμμάτια³⁴.

Με την ίδρυση της "Ελληνικής Οινοποιητικής Εταιρείας", που υπαγορεύτηκε από τη συγκυρία αντιμετώπισης του σταφιδικού ζητήματος, επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό αντιστάθμισμα στην αβεβαιότητα που δημιουργούσε η εξάρτηση της παραγωγής της σταφίδας από τις εξωτερικέ; αγορές, δηλαδή μία εσωτερική αγορά που να ελέγχεται απόλυτα από την τοπική κοινωνία. Παρ' ότι όμως η προσπάθεια αυτή δεν είχε καλή κατάληξη, σηματοδότησε
την απαρχή μιας πορείας που μερικές δεκαετίες αργότερα κατέστησε την Αχαϊκή πρωτεύουσα, εκτός από το κύριο εξαγωγικό κέντρο της σταφίδας και οινοποιητικό κέντρο. Απόδειξη το γεγονός ότι ταυτόχρονα με την διακοπή της λειτουργίας της δημιουργήθηκαν στην Πάτρα νέες οινοβιομηχανίες, από τα ίδια πρόσωπα που έπαιξαν βασικό ρόλο στην ίδρυσή της.

 

 

32. Καταστατικόν της Εταιρίας της Ελληνικής Οινοποιίας εν Πάτραις (1858).

        Και Νότη Καραβία : ο. π. αριθ. 43 σ. 6

33.    εφ. ''Ο Συνταγµατικός Μίνως" φφ. 526/11.1.1858, 527/18.1.1858, 532/22.2.1858,
533/1.3.1858, 537/5.4.1858, 539/18.4.1858, 547/14.6.1858 και 553/26. 7. 1858. Και
εφ. "Πάτραι" φ. 286/24.1. 1858.

34. Ν. Μπακουνάκη : Το κρασί του Γουσταύου σ.205