άμπελος η διαχρονική

Ο κρατήρας του Δερβενιού

Στις 19 Ιανουαρίου 1962, κατά την διάρκεια εργασιών σε παλαιά οδό, ένας εκσκαφέας βρήκε αρχαίο τάφο διαστάσεων 2,30 Χ 1,50 μ. Μέσα βρέθηκαν : ορειχάλκινος κρατήρας ημικατεστραμμένος που περιείχε λείψανα καύσης νεκρού, διάφορα άλλα ορειχάλκινα, πήλινα, αλαβάστρινα και γυάλινα αγγεία, στλεγγίδες, ξίφη, σιδερένιες αιχμές δοράτων και διάφορα άλλα κτερίσματα.

Ο κρατήρας βρέθηκε χωρίς τις λαβές, τη βάση και τα αγαλμάτια. Η πράσινη σκουριά του χαλκού σκέπαζε το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του αγγείου. Σ’  ορισμένα μέρη η φθορά του μετάλλου προχώρησε τόσο ώστε να δημιουργηθούν οπές.

Ο καθαρισμός, η συγκόλληση και η στερέωση του κρατήρα έγινε από τεχνίτες του Μουσείου Θεσσαλονίκης και του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών.

O μεγάλος χάλκινος κρατήρας του Δερβενιού με τις πολυστόλιστες ελικωτές λαβές  εντυπωσιάζει το θεατή με την ωραία και πλούσια διακόσμησή του. Μια ανάγλυφη παράσταση που ιστορεί τα Πάθη του Διονύσου στολίζει το κύριο σώμα του αγγείου. Ο Διόνυσος  νέος, «ευδαίμων θεός», κάθεται νωχελικά σ’ ένα βραχάκι του βουνού, στο κέντρο της Α όψης, και στα δεξιά του κάθεται η Αριάδνη. Πίσω από την πλάτη του θεού και πάνω στο βράχο απλώνεται το ιμάτιό του. Ακουμπώντας το δεξιό χέρι πάνω στην κεφαλή απλώνει το δεξιό του σκέλος και το αποθέτει πάνω στον αριστερό μηρό της Αριάδνης.
Η Αριάδνη,  είναι ντυμένη με χειριδωτό χιτώνα και καλύπτρα. Στο λαιμό φοράει περιδέραιο επίθετο, ολόγλυφο από ασήμι, και στα πόδια σανδάλια. Το Ιερό ζεύγος συνοδεύει ο πάνθηρας, που στέκεται πίσω από το Διόνυσο και με ανασηκωμένο το δεξιό πόδι κοιτάζει προς το θεό.

Η παράσταση στεφανώνεται μ’ ένα ωραίο επίθετο ασημένιο κλαδί αμπέλου. Ένα άλλο ασημένιο επίθετο κλαδί κισσού στολίζει το κάτω τμήμα του λαιμού του αγγείου. Στο πάνω τμήμα εικονίζεται µια ζωφόρος δώδεκα θηρίων και ήμερων ζώων.

Το χείλος του κρατήρα στολίζεται µ' επίθετα χάλκινα άνθη κι ένα απλό Ιωνικό κυμάτιο. Στα αυγά του ιωνικού κυματίου είναι γραμμένη µ' ασημένια γράμματα η επιγραφή ΑΣΤΙΟΥΝΕΙΟΣ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΙΟΙ ΕΣ ΛΑΡΙΣΑΣ. Η επιγραφή αρχίζει από τη Β όψη και συνεχίζεται στην Α.

Υπερβολικά στολισμένες είναι οι μεγάλες ελικωτές λαβές. Το κάτω τοξωτό τμήμα της λαβής είναι διαμορφωμένο σε καυλό άκανθας. Οι πάνω έλικες περιβάλλονται από κουλουριασμένα φίδια κι το άνοιγμά τους στολίζεται µε τέσσερα προσωπεία: του Ηρακλή κι ενός «ταυρόκερω» θεού στην Α όψη,
του Άδη στη Β όψη. Πλούσια φυτικά κοσμήματα, ανθέμια και φύλλα άκανθας, καλύπτουν το κενό ανάμεσα στις λαβές και στο λαιμό του αγγείου.

Η ωραία ανάγλυφη διακόσμηση του αγγείου συμπληρώνεται µε τέσσερα επίθετα χυτά αγαλμάτια που στολίζουν τον ώμο του κρατήρα. Πλασμένα ειδικά γι' αυτό το σκοπό δένουν αρμονικά µε το σώμα του αγγείου.  Εικονίζουν μορφές καθιστές κι είναι τοποθετημένα στα πλάγια, κοντά στις λαβές.

Το στόμιο του κρατήρα καλύπτεται μ’  ένα ηθμοειδές πώμα.

ΠΗΓΗ : «Ο κρατήρας του Δερβενιού», Ευγενία ΓΙΟΥΡΗ, Αθήνα 1978, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΑΡΙΘ. 89