άμπελος η διαχρονική

Οίνος Ευφραίνει Καρδίαν

Η ΑΜΠΕΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΗΛ. ΓΟΥΓΟΥΣΗΣ

Κτήμα Γεροβασιλείου

Το βιβλίο αναφέρεται στο ρόλο τού αμπελιού και του κρασιού στη Βίβλο. Ο συγγραφέας συγκέντρωσε όλες σχεδόν τις σχετικές μαρτυρίες και προσπάθησε να τις μελετήσει αναζητώντας στοιχεία που παρουσιάζουν ιστορικό, θεολογικό αλλά και αμπελοοινικό ενδιαφέρον.
Για κάθε βιβλίο τής Αγίας Γραφής περιέχεται μια γενική εισαγωγή καθώς και άλλες χρήσιμες πληροφορίες για την όσο το δυνατόν
καλύτερη ανάγνωσή του, προκειμένου να διευκολυνθούν και αυτοί που δεν γνωρίζουν αρκετά για την ιστορία τής εποχής που περιγράφεται σ'
αυτό. Παράλληλα το βιβλίο περιέχει αρκετά στοιχεία που αφορούν τις απαρχές τής αμπελοκαλλιέργειας, αλλά και την ιστορία τού αμπελιού
και του οίνου στην Αρχαία Ελλάδα.

Ο Βασίλης Γουγούσης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1967 και κατάγεται από την Πυλαία. Είναι απόφοιτος τής Φιλοσοφικής και της Θεολογικής Σχολής Α.Ω.Θ και έχει κάνει µεταπτυχιακές σπουδές στη Βυζαντινή Ιστορία. Από το 1995 εργάζεται ως φιλόλογος στην Αµερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται µε την ιστορία τής αμπέλου και του οίνου.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η άμπελος και ο οίνος αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της
παράδοσης, της θρησκείας, της ιστορίας, αλλά και του καθημερινού Βίου
των λαών που κατοικούν γύρω από τη Μεσόγειο Θάλασσα. Ο χώρος
αυτός υπήρξε για αιώνες το λίκνο τού σύγχρονου πολιτισμού και βρίσκεται πολύ κοντά στην περιοχή, όπου πιστεύεται ότι είναι n πατρίδα της αμπέλου τής οινοφόρου (vitis vinifera). Όλοι οι μεσογειακοί λαοί καλλιέργησαν το αμπέλι και λάτρεψαν το κρασί. Ας μη λησμονούμε ότι το κρασί μαζί με το σιτάρι και το λάδι απαρτίζουν τα τρία Βασικά είδη τής διατροφής τους. Ποιοι ήταν όμως οι λόγοι αυτής τής ιδιαίτερης  αντιμετώπισης τής αμπέλου και του οίνου έναντι των υπόλοιπων φυτών και αγαθών που τους χαρίζει n Μάνα-Γn, και γιατί είχαν και έχουν ακόμη τόσο μεγάλη συμβολική αξίας

Κατ' αρχάς το αμπέλι χαρακτηρίζεται από το στοιχείο τής αναγέννησης, αφού περιέρχεται σε κατάσταση θανάτου στη διάρκεια τού χειμώνα, ενώ την άνοιξη αναγεννάται, για να χαρίσει στους ανθρώπους τον πολύτιμο καρπό του στις αρχές τού φθινοπώρου. Οι ιδιότητές του αυτές το συνδέουν με τπ γονιμότητα, που τόσο πολύ λατρεύτηκε από τους πρωτόγονους λαούς. Εξάλλου, τα ίδια τα παράγωγα τού αμπελιού μπορούν να επιβιώνουν με τη μορφή κρασιού ή αποξηραμένου φρούτου. Τέλος, το κρασί ήταν το μοναδικό ποιοτικό οινοπνευματώδες ποτό, που έδινε στους
ανθρώπους τη δυνατότητα να υπερβούν την πεζή και σκληρή καθημερινότητα των παλαιότερων εποχών, το «ζην», και να αγγίξουν το «ευ ζην».l

Και οι Εβραίοι που κατοικούν και αυτοί εδώ και τέσσερις χιλιάδες χρόνια στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, ήταν αδύνατο να ξεφύγουν από τις παραπάνω επιρροές, αφού n άμπελος και ο οίνος συνδέονται με βασικές πτυχές τής καθημερινής και θρησκευτικής τους ζωής. Μπορεί να μην έφτασαν στο σημείο να τα θεοποιήσουν, όπως έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες, εντούτοις τα αντιμετώπισαν με ιδιαίτερο τρόπο, επειδή τα θεωρούσαν ξεχωριστά έναντι των υπόλοιπων φυτών και αγαθών. Σ' αυτό το ταξίδι στο παρελθόν που θα κάνουμε εξετάζοντας τις διάφορες μαρτυρίες για το αμπέλι και το κρασί, θα διαπιστώσουμε ότι συνδέονται με πολύ σημαντικά
γεγονότα και πρόσωπα τής Αγίας Γραφής σε τέτοιο βαθμό, ώστε n αναζήτηση και μελέτη τους να αποτελούν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να παρακολουθήσουμε παράλληλα και τη βιβλική ιστορία των Εβραίων.

Σ' αυτό το σημείο έγκειτο και n δυσκολία της συγγραφής µας, επειδή είμασταν αναγκασμένοι να ακροβατούμε ανάμεσα στην ιστορία της αμπέλου και του κρασιού από τη μια πλευρά και την εβραϊκή ιστορία από την άλλη. Πάντα όμως είχαμε στο νου τον πρωταρχικό μας στόχο, που δεν ήταν άλλος από την καταγραφή των μαρτυριών των σχετικών με το αμπέλι και το κρασί. Γι' αυτό λάβαμε πολύ σοβαρά υπόψη μας ότι το βιβλίο αυτό θα διαβαστεί και από ανθρώπους που πιθανότατα δε θα γνωρίζουν αρκετά για την ιστορία της εποχής της Αγίας Γραφής οπότε οφείλαμε να τους διευκολύνουμε, χωρίς όμως να παρασυρόμαστε σε άσχετες αναφορές. Αυτό το σκοπό εξυπηρετούν οι εισαγωγές που κάναμε για τα βιβλία της Αγίας Γραφής, οι παραπομπές, ο χρονολογικός πίνακας, οι χάρτες και οι υπόλοιπες πληροφορίες, που συγκεντρώσαμε στις υποσημειώσεις μας.

Έναν άλλο στόκο που φιλοδοξεί να εκπληρώσει το συγκεκριμένο βιβλίο είναι να συγκεντρωθούν για πρώτη φορά οι περισσότερες μαρτυρίες που αφορούν την άμπελο και τον οίνο, προκειμένου να αποτελέσει το πρώτο βήμα για περαιτέρω έρευνά τους. Γι' αυτό το λόγο προσπαθήσαμε να καταγράψουμε με τη μορφή παραπομπών στις υποσημειώσεις τις αναφορές τις σχετικές με το αμπέλι και κρασί, όπως καταγράφονται στην Αγία Γραφή, ώστε ο αναγνώστης να έχει τη δυνατότητα να εξάγει και μόνος τα δικά του συμπεράσματα.

Να αναφέρουμε επίσης πληροφοριακά ότι οι παραπομπές στην Αγία Γραφή προέρχονται από την έκδοση της Βίβλου την επιμέλεια της οποίας είχε n Αδελφότητα Θεολόγων «ο Σωτήρ», ενώ πάρα πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για πρόσωπα, τοπωνύμια καθώς και στοιχεία των χρόνων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης προέρχονται από το Λεξικό των Αγίων Γραφών τού Γ. Κωνσταντίνου, των εκδόσεων Γρηγόρη..

Θα αποτελούσε σοβαρή παράλειψη από την πλευρά μας να μην αναφέρουμε στον πρόλογό μας τη βοήθεια που μάς πρόσφεραν ο εφημέριος; της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής π. Κυριάκος Αξαρίδης καθώς και οι κκ. Λεωνίδας Μούργκος και Γεώργιος-Ελευθέριος Καρακίτσιος.

Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε να κάνουμε στην Αδελφότητα Θεολόγων «ο Σωτήρ» και στην Ελληνική Βιβλική Εταιρεία για το δικαίωμα που μας παραχώρησαν να δημοσιεύσουμε τους χάρτες της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης οι οποίοι είχαν συμπεριληφθεί σε δικές τους εκδόσεις.

Τέλος, θέλουμε να ευχαριστήσουμε το χορηγό τού βιβλίου, οινοποιό κ. Ευαγγελο Γεροβασιλείου, για την εμπιστοσύνη με την οποία αγκάλιασε την πρώτη μας αυτή συγγραφική προσπάθεια, που αφορά την ιστορία τού οίνου και της αμπέλου.

1 Tim Unwin, Οίνος και Άμnελος: Μια Ιστορική Γεωγραφία της αμπελοκαλλιέργειας και του οινεμπορίου, μετάφραση Αγγελική Αθανασιάδου, επιμέλεια Δnμnτρnς Φιλιππίδnς, εκδ. Ίων, Αθήνα 2003, σ. 85.